Od 10 lat w Polsce obowiązuje ustawa o rewitalizacji. Działania, jakie w tym czasie zrealizowano w województwie lubuskim, zostały podsumowane na konferencji „Mieszkańcy i ich przestrzeń – 10 lat ustawy o rewitalizacji” zorganizowanej przez Departament Gospodarki i Rozwoju Urzędu Marszałkowskiego.
Podczas konferencji 10 samorządów otrzymało certyfikaty Lidera Lubuskiej Rewitalizacji. Są to:
gmina Drezdenko,
gmina Górzyca,
gmina Iłowa,
gmina Lubsko,
gmina Strzelce Krajeńskie,
gmina Sulęcin,
gmina Świebodzin,
gmina Świdnica,
gmina miejska Żagań,
gmina wiejska Żary.
Marszałek województwa lubuskiego Sebastian Ciemnoczołowski podczas konferencji w Regionalnym Centrum Animacji Kultury w Zielonej Górze, podkreślił, że rewitalizacja oznacza nie tylko odnowę terenów i nadawanie im nowych funkcji lub przywracanie pierwotnych, ale ma również wymiar społeczny. – Samorządowcy, którzy podjęli się tego trudu, są trochę lekarzami, ponieważ po pierwsze – muszą uzdrowić przestrzeń infrastrukturalną, włączyć się w jej odtwarzanie, a także włączyć w to mieszkańców. To był ogrom trudnej pracy, szczególnie po 1989 roku. Włodarze wiedzą, co przejęli i z czym musieli się zmagać. To, co samorządy zrobiły przez ostatnie trzydzieści lat, to rewolucja. Polska samorządność zrobiła taki postęp, że dzisiaj nie tylko nie mamy się czego wstydzić, ale to do nas przyjeżdżają inni, żeby zobaczyć efekty. Dzisiaj jest okazja, żeby pokazać najpiękniejsze przykłady rewitalizacji i zachęcić wszystkich do wchodzenia w programy rewitalizacyjne – mówił marszałek.
10 lat rewitalizacji – co osiągnęło Lubuskie?
Efekty 10 lat rewitalizacji w Lubuskiem zaprezentowała dr Magdalena Balak-Hryńkiewicz, zastępczyni dyrektora Departamentu Gospodarki i Rozwoju Urzędu Marszałkowskiego. W tym czasie ze wsparciem pozyskanym z Funduszy Europejskich zrealizowano 3 edycje projektów rewitalizacyjnych.
– Pierwsza edycja dotyczyła przekazywania dotacji na przygotowanie programów. W drugiej większość zadań skoncentrowała się na działaniach informacyjno-edukacyjnych. Teraz mamy projekt, w którym zarówno przekazujemy dotacje, jak i realizujemy działania informacyjno-edukacyjne. Organizowaliśmy szkolenia, chociażby o terenach zielonych i błękitno-zielonej infrastrukturze, a także o finansowaniu działań. Łącznie mamy przeszkolonych 379 osób, a w przyszłych dwóch latach uruchomimy jeszcze kolejne szkolenia. Mamy też doradztwo dla gmin. Była zorganizowana również wizyta studyjna po województwie lubuskim, gdzie można było zobaczyć, jak piękne są nasze gminy – wskazywała M. Balak-Hryńkiewicz.
Przykłady miejsc poddanych rewitalizacji to np. dawna fabryka „Odra” w Nowej Soli, park w Zielonej Górze, w którym powstały kwatery dla jeży oraz park w Drezdenku, w którym pojawił się „kaczkobar” – automat z karmą dla ptaków.
Skąd wziąć fundusze na rewitalizację?
W ramach kolejnych działań na rzecz rewitalizacji Departament Programów Regionalnych Urzędu Marszałkowskiego prowadzi dwa konkursy dotacji dla samorządów. Pierwszy z nich dotyczy obszarów miejskich, drugi – innych niż miejskie. Obecnie trwa ocena formalna złożonych wniosków. W obu konkursach maksymalny poziom dotacji to 85% kosztów kwalifikowalnych.
– Najważniejszym warunkiem jest to, że przedsięwzięcia z zakresu rewitalizacji muszą być wpisane do Gminnego Programu Rewitalizacji, który jest pozytywnie oceniony przez Instytucję Zarządzającą programem Fundusze Europejskie dla Lubuskiego 2021-2027. Do tego musi być wpisany do wykazu Gminnych Programów Rewitalizacji na lata 2021-2027, który jest przyjmowany w drodze uchwały Zarządu Województwa Lubuskiego. Przedsięwzięcia zawarte w GPR mogły być ze sobą łączone i składane w ramach jednego projektu. Muszą być to projekty kompleksowe, zintegrowane i skierowane do lokalnej społeczności lub stworzone na rzecz środowiska, przestrzeni czy gospodarki. Niedopuszczalne są projekty nastawione jedynie na szybki efekt poprawy estetyki, czyli remonty i modernizacje samych budynków – przypomniała Iwona Chamera, zastępczyni dyrektora Departamentu Programów Regionalnych Urzędu Marszałkowskiego.
Przedstawicielka Sieci Punktów Informacyjnych Funduszy Europejskich Ewa Hebdzyńska zaprezentowała krajowe programy, z których można sfinansować działania rewitalizacyjne. Środki na ten cel są przeznaczone m.in. w Krajowym Planie Odbudowy.
Dziecięce spojrzenie na małe lubuskie ojczyzny
Podczas konferencji o rewitalizacji zaprezentowano również prace plastyczne dzieci, które wzięły udział w konkursie „Tak chcę tu żyć – rewitalizacja oczami dziecka”. Laureaci zostali nagrodzeni w czerwcu 2025 r.
