Arcydzieło Rembrandta było częścią obszernej kolekcji obrazów ostatniego króla Polski Stanisława Augusta. Obraz z czasem został sprzedany przez spadkobierców władcy i przechodził w ręce kolejnych właścicieli, a dziś należy do zbiorów The Frick Collection w Nowym Jorku. Teraz „Jeździec” wyjątkowo zagości w Pałacu na Wyspie po przeszło dwustu latach od chwili, gdy opuścił on rezydencję króla. Wystawa pt. „Królewski Rembrandt. Jeździec polski ze zbiorów The Frick Collection w Nowym Jorku” odbędzie sięw dniach 6 maja–7 sierpnia 2022 roku.
Obraz namalowany ok. 1655 roku jest przykładem mistrzowskiego, dojrzałego stylu Rembrandta oraz jednym z zaledwie dwóch znanych konnych portretów pędzla holenderskiegomistrza. Autorstwo Rembrandta zostało potwierdzone badaniami uczonych z Rembrandt Research Project i nie budzi wątpliwości. Jednak do dziś nie wiadomo, kogo przedstawia „Jeździec polski”, zwany również „Lisowczykiem”: żołnierza konkretnej formacji (lisowczyka), starotestamentowego albo literackiego bohatera czy też konkretną postać.
Jest to jedno z najbardziej rozpoznawalnych płócien genialnego artysty. O niezwykłej popularności dzieła zdecydowały zagadkowość obrazu i jego niezwykły, poetycki nastrój, jak również czysto malarskie walory – mistrzowska, typowo Rembrandtowska technika prowadzenia pędzla i wyrafinowana tonacja barwna.
„Jeździec polski” został zaoferowany królowi Stanisławowi Augustowi w 1791 roku przez Michała Kazimierza Ogińskiego, wielkiego hetmana litewskiego, kompozytora i pisarza, w zamian za drzewka pomarańczowe z królewskich ogrodów. Król, wielki miłośnik sztuki Rembrandta, posiadał wówczas jedenaście obrazów uchodzących za dzieła mistrza (oryginałami były w istocie nie więcej niż trzy). Obraz zawisł w Przedpokoju na piętrze Pałacu na Wyspie w Łazienkach w Warszawie – ukochanej letniej rezydencji monarchy, w której gromadził najcenniejsze dzieła swojej malarskiej kolekcji. Po abdykacji króla w 1795 roku i jego wyjeździe z kraju obraz pozostał w Łazienkach. Pod koniec lat 90. został przewieszony do Galerii Obrazów na parterze Pałacu, gdzie teraz będzie prezentowany publiczności.
Od śmierci monarchy jego spadkobiercy stopniowo rozprzedawali królewskie zbiory, a „Jeździec” od 1814 rokutrafiał do kolekcji kolejnych miłośników sztuki. W 1910 roku Zdzisław Tarnowski, ówczesny właściciel „Jeźdźca” postanowił sprzedać swojego sławnego już Rembrandta, który niezwykle zyskał na wartości. Obraz kupił amerykański finansista, przemysłowiec, mecenas sztuki i kolekcjoner Henry Clay Frick. „Jeździec polski” zawisł we wspaniałych wnętrzach jego nowojorskiej rezydencji przy Fifth Avenue na Manhattanie – wśród dzieł Belliniego, Vermeera, Goi i Fragonarda. Po śmierci Fricka jego rodzinna siedziba została przekształcona w muzeum, aby słynną kolekcję udostępniać zwiedzającym. Dziś The Frick Collection uważane jest za jedną z najważniejszych kulturalnych instytucji Nowego Jorku. Wyjątkowe okoliczności związane z przenosinami kolekcji Fricka do tymczasowego budynku na czas remontu zabytkowej siedziby stworzyły okazję dla wizyty „Jeźdźca polskiego” w Pałacu w Łazienkach, po przeszło dwustu latach od chwili, gdy arcydzieło opuściło rezydencję ostatniego polskiego króla.
Wystawie towarzyszyć będzie publikacja wydana w dwóch językach z esejami kuratorów. Muzeum zorganizuje również wykłady dotyczące sztuki Rembrandta i kolekcji Stanisława Augusta, z udziałem cenionych kuratorów malarstwa, m.in. dr. Xaviera Salomona, wicedyrektora The Frick Collection oraz prof. Antoniego Zięby.
W Starej Kordegardzie zostanie otwarta specjalnie zaprojektowana strefa edukacyjna, w której będą się odbywać niezwykłe animacje dla dzieci. W strefie “Maluję” każdy znajdzie coś dla siebie, m.in. miejsce do zabawy dla najmłodszych, ściany z kolekcjonerskimi przedmiotami do podziwiania i dotykania, zaułek dla poszukujących odpoczynku i relaksu z poezją, muzyką i sztuką, ekspozytor do wystawiania własnej twórczości, warsztat malarza i przede wszystkim przestronną malarnię do swobodnego malowania na dużych ścianach.
Tytuł wystawy: „Królewski Rembrandt. Jeździec polski ze zbiorów The Frick Collection w Nowym Jorku”.
Termin:6 maja–7 sierpnia 2022 r.
Miejsce: Galeria Obrazów w Pałacu na Wyspie, Muzeum Łazienki Królewskie.
Wstęp: w ramach biletu wspólnego do obiektów Łazienek Królewskich: 40 zł normalny, 20 zł ulgowy, 1 zł dzieci do lat 7 i młodzież do 26. roku życia, 30 zł dorośli w ramach Karty Dużej Rodziny; w piątki wstęp bezpłatny.
Organizatorzy: Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie oraz The Frick Collection w Nowym Jorku.
Kuratorzy: Xavier Salomon, Izabela Zychowicz.
Mecenas Muzeum: PZU.
Partnerzy wystawy: Zamek Królewski na Wawelu – Państwowe Zbiory Sztuki, Royal Talens.
Patroni medialni: Warsaw Insider, Mówią Wieki, PAP, Kultura wokół Nas, Wernisażeria, TVP Kultura, TVP Historia, RDC, Niezła Sztuka, Karmione Kulturą.
Wystawa została dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
